Hareket
kuvvet ve hareket
Cismin hareket edip etmediği, konumunun değişip değişmediğine bağlıdır. Bir cismin konumunun zamanla değişmesine hareket denir.
Bir cismin hareketi, gözlemcinin hareket edip etmediğine bağlıdır. Bu nedenle, hareket göreceli bir fenomendir. Hareket, seçilen referans sistemine göre değişir.
Hareket halindeki bir tramvayın koltuğunda oturan bir yolcu, tramvaya göre hareket etmiyor, ancak yolun kenarında duran bir gözlemciye göre hareket ediyor.
Hareket Çeşitleri
Çevremizdeki varlıkların hareketine baktığımızda, hepsinin aynı tür hareket yapmadığı fark edilir. Bu hareketleri üç gruba ayırabiliriz. Bunlar
1. Öteleme hareketi
2. Dönme hareketi
3. Titreşim hareketi
Konum, Alınan Yol, Yer Değiştirme, Sürat ve Hız
Yörünge: Hareketlinin izlediği yolun geometrik şeklini anlatan çizgiye yörünge denir. Yukarıda bahsedilen üç hareket çeşidinin yörüngeleri farklıdır. Kimisi doğrusal, kimisi çembersel, kimisi de eğriseldir.
Alınan Yol: Aracın yörüngesinin uzunluğuna alınan yol denir. Yol skaler büyüklüktür. Birimi uzunluk birimidir
Konum (X): Cismin seçilen bir başlangıç noktasına olan yönlü uzaklığına 0 cismin konumu denir. Konum, vektörel bir büyüklüktür.
Yer Değiştirme (ΔX)
1 cismin konumundaki değişme miktarına yer değiştirme denir.
Burada X1; ilk konum vektörü, X2; son konum vektörüdür.
Sürat = Alınan yol / Hareket Süresi
bağıntısı ile hesaplanır. Skaler büyüklüktür. SI birim sisteminde uzunluk birimi metre (m), zaman birimi de saniye (s) kullanıldığından süratin birimi metre/saniye (m/s) olur. Süratin yaygın olarak kullanılan diğer bir birimi ise kilometre/saat (km/h) tir. Eğer bir araç değişken süratle hareket yapmış ise, yukarıdaki bağıntı ile ortalama sürat bulunur.
Hız
Hareketlinin birim zamandaki yer değiştirme miktarı hız olarak tanımlanır. Vektörel büyüklük olup, kısaca V şeklinde gösterilir. Hız, yer değiştirmenin, bu yer değiştirmenin gerçekleşmesi sırasında geçen zamana oranı ile bulunur.
SI birim sisteminde hız ve sürat aynı birimlerle ifade edilir. İki niceliğin birimi de m/s dir. Sürat, bir cismin hareketinin ne kadar çabuk olduğunu yani belli bir zaman aralığında ne kadar yol aldığını belirtir. Skaler büyüklük olduğundan hareketin doğrultusu veya yönü hakkında bilgi içermez.
Not: Km/h olan hız birimini m/s hız birimine çevirmek için, km’yi metreye, saati de saniyeye çevirmek gerekir. Ya da kısaca, 10 / 36 ile çarpmak yeterlidir.
Ortalama Hız
Değişken hızla hareket eden bir cismin ortalama hızı, cismin yer değiştirme miktarını, yer değiştirmesi için geçen süreye bölünerek bulunur. Ortalama hızın yönü ve doğrultusu, yer değiştirme vektörünün yönü ve doğrultusu ile aynıdır.
Sürücülerin çok sayıda kavşağa sahip şehirlerde ana caddelerden sürekli kırmızı ışıklara yakalanmadan geçmelerini sağlamak için koordineli trafik ışıkları oluşturuldu ve genellikle “yeşil dalga koordinasyon sistemleri” olarak anılıyor. Bunun temel amacı, seçilen ana caddelerde belirli bir hızla hareket eden araçların tekrar tekrar kırmızı ışık yakmadan geçmesini sağlamaktır. Anlık Hız: Bir cismin yörüngesinin herhangi bir anında veya herhangi bir noktasındaki hızına anlık hız veya anlık hız denir.